Porodične disfunkcije na irski način - John McGahernov roman „Među ženama“

Pisac John McGahern (1934 – 2006) u svojih 6 romana i u kratkim pričama oštro i toplo secira život irskog grada i provincije. Bez obzira na zahvate koji su povremeno bolni, povremeno komični, a povremeno izuzetno dirljivi, čime zabada žaoke u osjećanje nacionalnog ponosa, prihvaćen je kao jedan od najznačajnijih proznih pisaca ove zemlje u drugoj polovini 20. i na početku 21. vijeka. Na stranicama koje su ostale iza njega osjećaju se i ljubav i netrpeljivost prema zavičaju, društvu, sopstvenoj porodici. Autobiografske vinjete su neizbježan lajtmotiv u većini romana. Tvrdo socijalno okruženje tokom odrastanja, majčina smrt kad je imao deset godina, šestoro mlađih braće i sestara za pojasom, preseljenje sa majčine farme u garnizon kod oca, vojnog starješine, poprilično su teška iskustva za tako mlada pleća. Ipak je uspio da završi koledž, postane učitelj, ali je zbog spisateljskih kontroverzi bio ne samo otpuštan s posla, već i nedobrodošao na rodnom ostrvu, koje je privremeno zamjenjivao Engleskom.

U romanima se bavi porodičnim temama, krutim očinskim figurama, običnim životima Dablinaca. Skoro nikad ne propušta da pomene nekoga ko boluje od karcinoma (kom je na kraju, kao i majka, i sam podlegao). Dosta talasa je podigao roman o piscu pornografskih romana The Pornographer (1975), ali i neki drugi, u glavnom zbog brojnih seksualnih referenci i pominjanja tabuizirane teme incesta.

Najpoznatiji McGahernov roman, objavljen kao peti po redu u stvaraočevom opusu, je roman „Među ženama“ (Amongst Women, 1990). U fokusu svega što se u knjizi zbiva je figura pater familiasa Morana, bivšeg veteran IRA-e, dominantne i komplikovane ličnosti, koja neke aktere (prvenstveno članove porodice) magnetski privlaci, a druge nepomirljivo odbija. Pakt ljubavi i mržnje, koji se graniči sa sektaškom, simbiotički ambivalentnom privrženošću, sklopio je sa ženskim članovima porodice, drugom suprugom i tri kćerke. Sa sinovima nema dobar odnos – stariji tvrdoglavo ne želi da vidi oca čak ni kad ovaj dospijeva do samrtne postelje, a mlađi, eksplozivan i buntovan u adolescenciji, postepeno ipak prelazi preko uvreda koje je doživio od oca. Prikazano je kako se oko ličnosti izuzetno redukovanog afekta, naglašene nepredvidljivosti, i nepokorne autoritarnosti, kao oko hladne čelične osovine, vrte sudbine svih članova porodice. Teško je ne pomisliti kako McGahern i u ovaj roman nije unio lična iskustva. Uticaj ovog autora prepoznat je kod savremenog irskog romanopisaca Colma Toibina, jednog od urednika knjige o 200 najboljih romana na engleskom jeziku druge polovine dvadesetog vijeka. Kod juznoslovenskih naroda je Amongst Women preveden na slovenacki jezik 2009. godine pod naslovom „Med zenami“.